Boswachter Vlietlanden Guus van Oostwaard na ruim 40 jaar met pensioen
9 mei 2022. Met meer dan 40 jaar op de teller neemt boswachter Guus van
Oostwaard (66 jaar) afscheid van
Natuurmonumenten en van ‘zijn’ Vlietlanden
bij Maasland en Vlaardingen. Hij gaat met pensioen! In de jaren dat Guus
boswachter is geweest op de Vlietlanden heeft hij gezorgd voor de dieren,
bloemen, vogels en insecten. Eigenhandig maakte hij dat zo veel mogelijk
soorten een plekje kregen op de hooilandjes. Maar één dier heeft toch wel
een speciaal plekje in zijn hart: de noordse woelmuis.
Middenin een van de drukst bevolkte gebieden van Nederland - tussen
Rotterdam, Delft en Den Haag - werkt boswachter Guus van Oostwaard aan het
behoud van een uniek stuk natuur. Vertrouwd is dan ook het beeld van
boswachter Guus op zijn werkboot, samen met vrijwilligers varend over de
Vlietlanden naar de volgende klus. Je kunt het je bijna niet voorstellen,
maar boswachter Guus heeft ruim vier decennia op de Vlietlanden gewerkt. Hij
kent dit natuurgebied dan ook op zijn duimpje. “Hoewel ik hier vele jaren
heb doorgebracht en de seizoenen na ruim 40 cycli goed ken, is het elk jaar
weer een feest wanneer de bloemen beginnen te bloeien en de kleurrijke
vlinders en zoemende bijen tevoorschijn komen. De natuur verveelt geen
moment. Het werken in de natuur, dat ga ik wel missen hoor!”
Guus van Oostwaard in dotterbloemhooiland. Bron Natuurmonumenten.
Boswachtersdroom
De fascinatie voor natuur is Guus met de paplepel ingegoten. Al van
kleins af aan wist hij dat hij boswachter wilde worden. In zijn jonge jaren
was hij altijd buiten, in de natuur te vinden. Hij groeide op aan de rand
van de polder. In de sloten viste hij naar waterkevers, kikkervisjes en
stekelbaarsjes, die hij in een glazen pot van dichtbij kon bekijken. De boer
hielp hij graag met het ophalen van de koeien in de wei. Met andere kinderen
maakte hij vlotten en sprong hij slootje. Zijn moeder leerde hem bloemen
drogen en een herbarium maken. Van zijn vader heeft hij het besef
meegekregen dat een wereld zonder vogels een doodse wereld zou zijn. “Hij
heeft mij naar de vogels leren kijken”, vertelt boswachter Guus. Ja, het is
logisch waar die fascinatie voor de natuur bij Guus vandaan komt!
Hulp op de Vlietlanden
Eind zeventigerjaren kwam Guus – na een natuurstudie in Velp – terecht
op de Vlietlanden. “Hier was een oude opzichter die bijna met pensioen ging.
Als jonge knecht hielp ik hem 6 maanden per jaar: tijdens het zware hooiwerk
in de drukke zomermaanden.” Dat gebeurde met een houten hooihark, de rijf.
Hooi werd bij elkaar geharkt en in de brand gestoken. “Dat was toen nog
toegestaan. Ook was er toentertijd veel meer riet op de Vlietlanden, dat
werd eeuwenlang gebruikt als dakbedekking. Er waren ook nog twee hooiboeren
actief op de Vlietlanden. Hen hielp ik ook, dit hooi werd opgehaald en als
wintervoer voor de koeien gebruikt.”
Dit is een van de eerste foto's van boswachter Guus werkzaam voor
Natuurmonumenten en met een éénassige maaimachine op de Vlietlanden aan het
werk is. De foto dateert uit eind jaren zeventig. Bedrijfskleding werd nog
niet verstrekt aan terreinarbeiders, alleen aan boswachters die herkenbaar
moesten zijn. Ook het gebruik van gehoorbescherming was nog niet verplicht. Bron Natuurmonumenten.
Niet meer veranderd sinds de Middeleeuwen
Voor wie de Vlietlanden niet zo goed kent als boswachter Guus: het is
hier niet meer veranderd sinds de Middeleeuwen. “Het gebied is nooit
ingepolderd en is zo een van de weinige overgebleven
dotterbloemhooilandvegetaties op vlietveen ter wereld. Vlietveen is een
bijzondere originele vorm van laagveen, nooit vergraven, ingepolderd of
anderszins veranderd. Hierdoor ligt het ook 2 meter hoger dan omliggende
polders en bestaat uit uitgestrekte, stille rietlanden en natte graslanden.”
Bijzondere natuur middenin de Randstad.
De hooilandjes van de Vlietlanden zijn alleen over het water te bereiken
en ook al het werk ging dus … over het water! “We verplaatsen ons per boot.
De oude opzichter leerde mij alles over de boten en het materiaal. Ik kon
steeds meer alleen doen, tot het moment kwam dat de opzichter op de
luchtfoto aanwees welk perceel ik moest maaien. Met de zeis en eenassige
maaimachine ging ik dan op pad”, blikt boswachter Guus terug op zijn
beginjaren.
“Ik wil de horizon zien”
Inmiddels naderde het pensioen van de opzichter van de Vlietlanden. “Ik
wilde natuurbeschermer en boswachter worden. Uiteindelijk ben ik dan niet
gaan werken in het bos, maar in een moerasgebied. Overigens heb ik wel in
bossen gewerkt, maar dat vond ik veel te benauwd. Ik wil de horizon zien!”
Op de Vlietlanden heeft boswachter Guus zich sterk gemaakt voor het
behoud en de bescherming van het gebied. “We hebben aan oeverbescherming
gedaan en zo het grootste probleem – de afkalving – weten te stoppen. Het
maaien en hooien heeft gezorgd voor een enorme bloemenrijkdom op de
hooilandjes. Helaas heb ik wel meegemaakt dat de vogels en insecten enorm
achteruit zijn gegaan. Dit is een landelijk en zelfs wereldwijd probleem en
ook iets waar ik mij grote zorgen over maak.”
Om mensen te betrekken bij zijn werk en het belang van de bescherming van
de natuur kenbaar te maken, heeft boswachter Guus naast het dagelijkse
beheerwerk ook veel excursies gegeven. Vooral in het voorjaar, wanneer de
hooilandjes roze, wit en geel kleuren van de echte koekoeksbloem, veenpluis
en dotterbloemen. “Ik heb de mensen de schoonheid van de natuur laten
beleven en ervaren. Zo ontstaat er meer draagvlak en steun voor de natuur.
En dat is zo belangrijk! Zeker met het oog op de achteruitgang van de
biodiversiteit!”
Guus van Oostwaard op de werkboot op de Vlietlanden. Bron Natuurmonumenten.
Noordse woelmuis en Vlietlanden; een oer-Hollands fenomeen
Er heeft één diersoort wel een speciaal plekje veroverd in het hart van
boswachter Guus, en dat is de noordse woelmuis. In Nederland zit een
populatie die tijdens de laatste ijstijd (10.000 jaar geleden) hier
geïsoleerd is geraakt. Hierdoor heeft deze muis zich net iets anders
ontwikkeld dan zijn soortgenoten elders. Daardoor is er in Nederland een
endemische ondersoort ontstaan die uniek is in de wereld. “In mijn ogen is
de noordse woelmuis hetzelfde als de Vlietlanden. Door de eeuwen heen zijn
de hooilandjes als eilanden in de vlieten in stand gebleven. De wereld
eromheen is continu veranderd en in beweging geweest, met alle moderniteiten
die hierbij horen. De skyline van Rotterdam, de skyline van Den Haag, de
skyline van Delft en de skyline van Europoort hebben het landschap
veranderd. De Vlietlanden zijn als eeuwenoud restant uit de Middeleeuwen
nooit veranderd. De noordse woelmuis leeft ook op die eilanden. En heeft
stand weten te houden tegen alles wat tegen hem is, zoals zijn concurrent de
veldmuis die niet van natte gebieden houdt.”
Maaien/hooien, maaien/hooien, maaien/hooien…
Op die natte hooilandjes van de Vlietlanden is het ieder jaar rond mei
weer een kleurenfeest van jewelste. Brede orchis, echte koekoeksbloem,
ratelaar en veenpluis. Dankzij boswachter Guus en de vrijwilligers staan de
hooilandjes elk jaar weer uitbundig te bloeien. Hoe ze dit voor elkaar
krijgen? Ieder jaar wordt het gras gemaaid en als hooi afgevoerd. Zo blijft
de grond van het gebied voedselarm, waar de zeldzame bloemen juist van
houden. Boswachter Guus vertelt enthousiast: “Soms bloeit de echte
koekoeksbloem zo massaal en dicht op elkaar dat een hooiland totaal roze
gekleurd wordt.” De bloeiende bloemen zijn niet alleen prachtig, ze zijn van
groot belang voor het natuurgebied waar boswachter Guus van Oostwaard al
zijn hele leven aan werkt. “De bloemen zorgen er voor dat er veel bijen,
kevertjes, vlinders en andere insecten op af komen. De insecten zijn het
enige voedsel voor de kuikens van de grutto en andere weidevogels in hun
eerste levensweken.”
Guus van Oostwaard in een veld met echte koekoeksbloemen. Bron Natuurmonumenten.
Samen met vrijwilligers
Het beheer aan de Vlietlanden heeft Guus niet alleen hoeven doen. Samen
met twee vrijwilligersgroepen zorgde hij jarenlang voor dit unieke stukje
natuur. “Sommige vrijwilligers werken hier al meer dan 20 jaar. Je bouwt met
iedereen een bijzondere band op, ik ga ze wel missen.” Ook het regelmatig
lekker naar buiten gaan met de vrijwilligers en klusjes doen, gaat
boswachter Guus missen. “Het zorgen voor het natuurgebied. Het is eigenlijk
een grote tuin, we doen zo ontzettend veel handwerk. Ik kom nog wel
regelmatig kijken!”
Open einde
Zijn nieuwe collega wil Guus nog goed op weg helpen. “Het is nu nog een
open einde. Ik weet nog niet wie mijn opvolger wordt, maar ik leef graag
naar de oude Bijbelse wijsheid dat je iets doet voor de ander dat je zelf
ook graag zou willen. Ik sta dus zeker nog klaar om de ander wegwijs te
maken. Dat geeft mij ook weer een gerust hart. Want ik hoop natuurlijk dat
mijn opvolger zorg draagt voor de noordse woelmuis en veilige plekken
creëert voor dit diertje tegen roofdieren.”
Ben jij de opvolger voor boswachter Guus?
Boswachter Guus neemt eind juni afscheid van ‘zijn’ Vlietlanden en
Natuurmonumenten. Op dit moment staat de vacature voor de opvolger van Guus
nog open. Ben jij geïnteresseerd en word jij de nieuwe boswachter van de
Vlietlanden? Neem dan een kijkje op:
www.natuurmonumenten.nl/vacatures.
Bron: Persbericht
Natuurmonumenten
9 mei 2022.
| 
